โดย อ.วรชาติ มีชูบท

บทความปัจจุบัน | บทความย้อนหลัง : ตอนที่ ๑ - ๒๐ | ๒๑ - ๔๐ | ๔๑ - ๖๐ | ๖๑ - ๘๐ | ๘๑ - ๑๐๐ | ๑๐๑ - ๑๒๐ | ๑๒๑ - ๑๔๐ |

|  ก่อนหน้า  |  ๑๑  |  ๑๒  |  ๑๓  |  ๑๔  |  ๑๕  |  ๑๖  |  ๑๗  |  ๑๘  |  ๑๙  |  ๒๐  |  ถัดไป  |

๑๔. งานกรีฑา (๒)

          เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระประชวรและเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๒๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๘ แล้ว งานกรีฑาของโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ก็เป็นอันสิ้นสุดลง เพราะพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ปรับลดงบประมาณค่าใช้จ่ายในพระราชสำนัก ทำให้ต้องยุบรวมโรงเรียนราชวิทยาลัยเข้ากับโรงเรียนมหาดเล็กหลวง พร้อมกับได้โปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนนามโรงเรียนมหาดเล็กหลวงเป็นโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัยมาตั้งแต่วันที่ ๑๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๙

          ครั้นโรงเรียนเริ่มเปิดการเรียนการสอนในตอนต้นปีการศึกษา ๒๔๖๙ นั้น วชิราวุธวิทยาลัยคงมีนักเรียนที่สมัครเข้าเล่าเรียนเพียงชั้นมัธยมปีที่ ๑ - ๖ และประถมปีที่ ๑ - ๓ จึงไม่มีนักเรียนที่จบชั้นสูงสุดเข้ารับพระราชทานประกาศนียบัตรดังเช่นในรัชกาลก่อน ประกอบในช่วงปลายปี พ.ศ. ๒๔๖๙ และ ๒๔๗๐ นั้น พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชกรณียกิจที่จะต้องเสด็จพระราชดำเนินเลียบหัวเมืองมณฑลฝ่ายเหนือและมณฑลพายัพ กับมณฑลปักษ์ใต้ตามลำดับ ถึงปี พ.ศ. ๒๔๗๑ เมื่อทรงว่างจากพระราชกิจการเสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมราษฎรในหัวเมืองแล้ว พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าธานีนิวัติ ^[๑] เสนาบดีกระทรวงธรรมการในตำแหน่งนายกสภากรรมการจัดการวชิราวุธวิทยาลัยจึงได้นำความกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทว่า ก่อนที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจะเสด็จสวรรคต ได้เคยมีพระราชกระแสดำรัสสั่งไว้กับข้าราชการผู้ใหญ่ผู้มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับโรงเรียนมหาดเล็กหลวงว่า "ถึงข้าจะตายไปแล้ว ก็ขอให้มีกรีฑาให้ข้าดูในวันเกิดของข้าด้วยเถิด" เมื่อความทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทแล้ว พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงได้โปรดเกล้าฯ ให้รื้อฟื้นการจัดงานประจำปีของโรงเรียนมหาดเล็กหลวงหรือวชิราวุธวิทยาลัยขึ้นมาอีกครั้ง และด้วยพระราชประสงค์ให้งานนี้ "เป็นงานที่ระลึกผู้ทรงสร้างโรงเรียน" จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดงานประจำปีนี้ในวันฉัตรมงคลของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่เนื่องจากวันที่ ๑๑ พฤศจิกายน ซึ่งเป็นวันฉัตรมงคลในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น มีพระราชภารกิจที่จะต้องเสด็จพระราชดำเนินไปทรงปฏิบัติเนื่องในวันที่ระลึกทหารอาสาสงครามโลกครั้งที่ ๑ ด้วย จึงได้โปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนการจัดงานประจำปีของโรงเรียนมาเป็นวันที่ ๑๐ พฤศจิกายน และ "ข่าวในพระราชสำนัก" ได้บันทึกพระราชกิจในวันนั้นไว้ว่า

          ฉลองพระองค์พระบรมราชูปถัมภกที่พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ อภิรัฐมนตรีและกรรมการกิตติมศักดิ์วชิราวุธวิทยาลัยเชิญขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายนั้น ก็คือ “ฉลองพระองค์อาจารย์” ซึ่งโรงเรียนมหาดเล็กหลวงได้ทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเป็นปฐมเมื่อวันที่ ๒๗ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๖ ปัจจุบันฉลองพระองค์พระบรมราชูปถัมภกในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวนี้คงเก็บรักษาไว้ ณ พิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เชิงสะพานผ่านฟ้าลีลาศ

          ต่อมาใน พ.ศ. ๒๔๗๒ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนงานประจำปีของโรงเรียนมาจัดในวันที่ ๑๒ พฤศจิกายน แล้วจึงได้จัดงานประจำปีของโรงเรียนในวันที่ ๑๒ พฤศจิกายนต่อเนื่องกันมาจนถึงครั้งสุดท้ายเมื่อวันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๕

          งานประจำปีของวชิราวุธวิทยาลัยในปีต่อๆ มาคงมีรูปแบบการจัดงานเช่นเดียวกับใน พ.ศ. ๒๔๗๑ มีรายการที่เพิ่มมาจากปีก่อนหน้าคือ ใน พ.ศ. ๒๔๗๒ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเสื้อครุยแก่กรรมการอำนวยการ อาจารย์และครู กับใน พ.ศ. ๒๔๗๓ เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดหอนาฬิกาที่คณะละครไทยเขษมจัดสร้างเป็นที่ระลึก ถวายเป็นพระราชกุศลอุทิศแด่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว กับเริ่มมีการพระราชทานประกาศนียบัตรแก่นักเรียนที่สอบไล่ได้ชั้นมัธยมปีที่ ๘ ซึ่งเป็นชั้นสูงสุดของโรงเรียน (เมื่อแรกรวมโรงเรียนใน พ.ศ. ๒๔๖๙ นั้น โรงเรียนเปิดสอนชั้นสูงสุดเพียงชั้นมัธยมปีที่ ๖ ปีถัดมาจึงขยายการเรียนการสอนถึงชั้นมัธยมปีที่ ๗ และ ๘ มาเป็นลำดับ)

          การกีฬาที่แข่งขันหน้าพระที่นั่งในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น จะมีกีฬาประเภทใดบ้างนั้นไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัด แต่คงจะเป็นการแข่งขันกันในระหว่างคณะ เพราะโรงเรียนราชวิทยาลัยซึ่งเคยเป็นคู่แข่งขันของโรงเรียนมหาดเล็กหลวงได้ถูกยุบรวมเข้ากับโรงเรียนมหาดเล็กหลวงแล้ว ในชั้นนี้คงพบหลักฐานแต่เพียงว่า ใน พ.ศ. ๒๔๗๕ มีการแข่งขันรักบี้ฟุตบอลระหว่างคณะนักเรียนเก่ากับนักเรียนปัจจุบัน ซึ่งมีบันทึกด้วยว่า เป็นการแข่งขันรักบี้ฟุตบอลหน้าพระที่นั่งเป็นครั้งแรก

          ภายหลังการแข่งขันรักบี้ฟุตบอลครั้งประวัติศาสตร์ที่มีบันทึกว่าเป็นการแข่งขันรักบี้ฟุตบอลระหว่างคนไทยด้วยกันเองเป็นครั้งแรกแล้ว พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวยังได้พระราชทานพระบรมราโชวาทถึงกีฬารักบี้ฟุตบอลที่ได้ทอดพระเนตรในวันนั้นไว้ว่า "วันนี้เป็นครั้งแรกที่ได้เห็นนักเรียนไทยเล่นฟุตบอลล์รักบี้ ฟุตบอลล์อย่างนี้เคยมีคนพูดว่า ไทยเราเล่นไม่ได้ เพราะถ้าเล่นเข้าก็ได้ต่อยกันตาย แต่วันนี้ก็เห็นเล่นได้โดยเรียบร้อย ซึ่งแปลว่าโรงเรียนนี้ สามารถฝึกหัดให้นักเรียนมีน้ำใจเป็นนักกีฬาแท้ได้จริงๆ นี่เป็นสิ่งที่ทำให้รู้สึกปลาบปลื้มมาก"  ^[๔]

          อนึ่ง ทุกคราวที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินมาในงานประจำปีของวชิราวุธวิทยาลัยนั้น จะได้พระราชทานพระบรมราโชวาทเป็นเครื่องเตือนใจครูและนักเรียนทุกคราว พระบรมราโชวาทที่พระราชทานนั้นมักจะทรงหยิบยกลักษณะสำคัญของปับลิคสกูลในอังกฤษมาพระราชทาน เช่น

          พ.ศ. ๒๔๗๑ ทรงกล่าวถึงหลักทั่วไปของพับลิคสกูลที่ให้เด็กปกครองกันเองมากที่สุด ครูทำหน้าที่สอนแต่ในห้องเรียนเท่านั้น รวมทั้งเรื่องของแปลกในพับลิคสกูลที่มุ่งเน้นฝึกหัดนักเรียนให้รู้จักเรื่องของสิทธิและหน้าที่

          พ.ศ. ๒๔๗๒ ว่าด้วยเด็กในโรงเรียนมีหน้าที่ดูแลกันเองเพียงไร

          พ.ศ. ๒๔๗๓ ว่าด้วย Tradition ในพับลิคสกูล

          พ.ศ. ๒๔๗๔ ว่าด้วยเรื่องการกีฬาและการปลูกฝังน้ำใจนักกีฬา

          แต่พระบรมราโชวาทที่พระราชทานเมื่อวันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๕ นอกจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวจะทรงเน้นย้ำถึงหลักการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ซึ่งประเทศสยามได้เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบราชาธิปไตยมาเป็นประชาธิปไตย เมื่อวันที่ ๒๔ มิถุนายนแล้ว ยังได้ทรงกล่าวถึงการอบรมนักเรียนในพับลิคสกูลซึ่งชาวอังกฤษมักยกย่องว่า พับลิคสกูลสร้างคนที่มีคุณภาพออกมารองรับการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ทั้งนี้พระบรมราโชวาทที่กล่าวถึงนั้นมีเนื้อความตอนหนึ่งดังนี้

(ยังมีต่อ)