โดย อ.วรชาติ มีชูบท

บทความปัจจุบัน | บทความย้อนหลัง : ตอนที่ ๑ - ๒๐ | ๒๑ - ๔๐ | ๔๑ - ๖๐ | ๖๑ - ๘๐ | ๘๑ - ๑๐๐ | ๑๐๑ - ๑๒๐ | ๑๒๑ - ๑๔๐ |

|  ๑  |  ๒  |  ๓  |  ๔  |  ๕  |  ๖  |  ๗  |  ๘  |  ๙  |  ๑๐  |  ถัดไป  |

          ก่อนจะเริ่มเรื่อง "จดหมายเหตุวชิราวุธ" ขออนุญาตรายงานตัวให้ท่านผู้อ่านได้ทราบถึงวัตถุประสงค์ของคอลัมน์นี้ไว้ก่อนว่า เกิดขึ้นมาจากท่านกรรมการอำนวยการโรงเรียนท่านหนึ่งได้ปรารภกับผู้เขียนว่า อยากจะให้มาช่วยเขียนเรื่องราวเกี่ยวกับวชิราวุธวิทยาลัยเผยแพร่ในเวบไซด์ของโรเรียนบ้าง โดยเรื่องราวที่จะนำบอกเล่านี้ท่านสั่งมาว่า น่าจะเป็นเรื่องที่มีทั้งสาระและไม่มีสาระคละเคล้ากันไป จึงได้ตกลงใจแยกเรื่องราวที่จะบอกเล่าออกเป็น ๒ คอลัมน์ คือ คอลัมน์สาระความรู้เชิงวิชาการให้ชื่อว่า "จดหมายเหตุวชิราวุธ" ที่พยายามจะทยอยเขียนมาลงเป็นประจำทุกวันที่ ๑ และ ๑๖ ของเดือน ส่วนที่เป็นเรื่องเล่าจากความทรงจำของนักเรียนเก่าอาวุโสหรือที่ผู้เขียนได้ประสบพบเห็นมาด้วยตนเองได้ให้ชื่อคอลัมน์นั้นว่า “ฝากเรื่องราวไว้กับน้องๆ” ซึ่งกำหนดจะนำเสนอผ่านหน้าเวบนี้ราววันที่ ๙ และ ๒๔ ของทุกเดือน

          บอกกล่าวความเป็นมากันแล้ว ขอเริ่มประเดิมตอนแรกด้วยเรื่อง

๑. มหาดเล็ก (๑)

          เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินนิวัติพระนครภายหลังจากทรงสำเร็จการศึกษาที่ประเทศอังกฤษในปี พ.ศ. ๒๔๔๕ แล้ว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ได้โปรดเกล้าฯ ให้จัดพระราชวังสราญรมย์เป็นที่ประทับ  พร้อมกับได้โปรดเกล้าฯ ให้มีมหาดเล็กมาประจำพระองค์ อาทิ พระเทพทวาราวดี (สาย ณ มหาชัย) เป็นเจ้ากรม หลวงบุรีนวราษฐ (จันทร์  จิตรกร) เป็นปลัดกรม และนายวรการบัญชา (เทียบ  อัศวรักษ์) เป็นจางวางรถม้าแล้ว สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พันปีหลวง ก็ได้พระราชทานมหาดเล็กในพระองค์ ๒ คน คือ ม.ล.เฟื้อ (ต่อมาเป็นเจ้าพระยารามราฆพ) และม.ล.ฟื้น  พึ่งบุญ (ต่อมาเป็นพระยาอนิรุทธเทวา) สองพี่น้องผู้เป็นบุตรของพระยาประสิทธิ์ศูภการ (ม.ร.ว.ลม้าย  พึ่งบุญ) และ
พระนมทัด  พึ่งบุญ มาเป็นมหาดเล็กในพระองค์  ต่อจากนั้นก็ได้มีข้าราชการและพ่อค้าคหบดีนำบุตรหลานมาถวายตัวเป็นมหาดเล็กในพระองค์เป็นลำดับ

          มหาดเล็กที่ทรงพระมหากรุณาชุบเลี้ยงไว้นั้น มีทั้งหม่อมเจ้า หม่อมราชวงศ์ หม่อมหลวง และเด็กชายบุตรหลานเจ้านายและ
ข้าราชการ และถึงแม้จะมีฐานันดรยศต่างกัน แต่เมื่อได้ถวายตัวเป็นมหาดเล็กข้าในพระองค์แล้ว ก็ทรงพระมหากรุณาชุบเลี้ยงเสมอหน้ากันทั้งสิ้น พระราชทานทั้งการศึกษา อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ตลอดจนเบี้ยเลี้ยงแก่มหาดเล็กเด็ก ๆ ที่ทรงชุบเลี้ยงไว้นั้นถ้วนทั่วทุกตัวคน

          พระยาสุนทรพิพิธ (เชย  มัฆวิบูลย์) คุณมหาดเล็กซึ่งได้ถวายตัวมาตั้งแต่ยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระยุพราชได้เล่าไว้ว่า มหาดเล็กเด็ก ๆ ที่ทรงชุบเลี้ยงไว้นี้มีหน้าที่สำคัญ นอกจากการไปเล่าเรียนในโรงเรียนต่าง ๆ ใกล้ ๆ พระราชวังสราญรมย์ตามความถนัดของตนแล้ว เวลาที่กลับมาจากโรงเรียนแล้ว ต่างก็มีหน้าที่ประจำ คือ คอยเฝ้าทูลละอองพระบาทในห้องทรงพระอักษรเผื่อจะทรงใช้สอยเล็ก ๆ น้อย ๆ  หรือเวลาทรงกีฬาก็จะโปรดเกล้าฯ ให้มหาดเล็กเด็ก ๆ เหล่านี้เข้าสมทบ แต่ธรรมชาติของเด็กการที่จะต้องนั่งคอยรับใช้อยู่ใกล้ ๆ ผู้ใหญ่ แล้วยิ่งผู้ใหญ่นั้นเป็นถึงสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ผู้ทรงพระอิสริยศักดิ์สูงยิ่งจะทรงเป็นรองก็แต่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวด้วยแล้ว ถ้าเลี่ยงได้ บรรดาคุณ ๆ มหาดเล็กเด็ก ๆ เหล่านั้นก็มักจะถือโอกาสหลบเลี่ยง คงทิ้งให้ทรงพระอักษรอยู่เพียงลำพังพระองค์ ซึ่งล้นเกล้าฯ ก็ทรงมีวิธีแก้เผ็ดเด็ก ๆ เหล่านั้นด้วยวิธีการพิเศษส่วนพระองค์

          ว่าจะเล่าถึงวิธีลงพระราชอาญาแก่เด็ก ๆ ด้วยวิธีพิเศษส่วนพระองค์ ซึ่งต่อมาเมื่อครั้งที่ผู้เขียนเป็นนักเรียนคณะเด็กเล็กก็เคยถูกคุณครูผู้ใหญ่ของคณะเด็กเล็กลงโทษด้วยวิธีเดียวกับที่ล้นเกล้าฯ ทรงพระราชอาญาแก่เด็ก ๆ ที่ทรงชุบเลี้ยง ถึงตรงนี้ท่านผู้อ่านคงอยากจะรู้กันแล้วว่าล้นเกล้าฯ ทรงมีวิธีลงพระราชอาญาแก่เด็ก ๆ ที่ทรงชุบเลี้ยงไว้อย่างไร  แต่เนื่องจากเนื้อที่สำหรับนำเสนอนี้มีจำกัด  คงต้องรบกวนให้ติดตามอ่านกันในตอนหน้าต่อไป