"ตำนานบุหรี่ไทย
พิมพ์แจกในงานศพ
หลวงจำนงนิตยภัต (อึ๊ด
อุคคานนท์) ฯ
------------------
คำนำ
ท่านตุ่ย ภรรยาหลวงจำนงนิตยภัต
มาแจ้งความต่อกรรมการหอพระตำหรับสำหรับพระบุรีว่า
พร้อมใจกับรองอำมาตย์ตรี (อึ๊ม อุคคานนท์)
ผู้บุตร์ จะทำการศพสนองคุณหลวงจำนงนิตยภัต (อึ๊ด
อุคคานนท์) ผู้สามีและบิดา
มีความศรัทธาจะรับพิมพ์หนังสือในหอพระตำหรับเป็นของแจกสักเรื่องหนึ่งขอให้กรรมการเลือกเรื่องหนังสือให้
อยากจะให้เป็นหนังสือซึ่งเนื่องด้วยเรื่องบุหรี่
เพราะหลวงจำนงนิตยภัตเป็นผู้ชอบสูบบุหรี่อย่างชำนิชำนาญจนมีชื่อเสียงในทางนั้น
ข้าพเจ้าเห็นชอบอนุโมทนาด้วย
ด้วยได้คุ้นเคยชอบพอมากับหลวงจำนงนิตยภัตตั้งแต่ข้าพเจ้ามีอายุได้ครึ่งเดือน
ได้ทราบเรื่องประวัติของคุณหลวงจำนงนิตยภัตอยู่แก่ใจ
มีเรื่องราวดังจะกล่าวต่อไปนี้พอเป็นสังเขป.
หลวงจำนงนิตยภัต
นามเดิมอึ๊ด นามสกุล อุคคานนท์ เกิดเมื่อปีจอ พ.ศ.
๒๓๘๑ ตระกูลคนดง, บิดาชื่อนายโอ๊ย มารดาชื่อก๊าว
บ้านเดิมอยู่ที่ในดงพญาไฟ, เมื่ออายุได้ ๘
ปีได้ไปเรียนหนังสืออยู่ในสำนักพระอาจารย์อินวัดคอกหมู
ตำบลสูงนอน แลเมื่ออายุ ๑๔
ปีได้บรรพชาเป็นสามเณรอยู่ในสำนักพระครูประทีปแก้วเตร็จฟ้า
(โคม) วัดลิงกัด
และได้ศึกษาพระธรรมวินัยอยู่ในสำนักนั้นจนอายุครบอุปสมบทก็ได้อุปสมบท
พระครูประทีปแก้วเตร็จฟ้าเป็นอุปัชฌาย์
พระสมุห์เปิ่นเป็นกรรมวาจาจารย์
พระใบฎีกาเซี้ยวเป็นอนุสาวนาจารย์
ครั้นเมื่ออุปสมบทอยู่ได้ ๒๐ พรรษาแล้ว
จึ่งลาสิกขาบท
แล้วเข้ามาฝากตัวอยู่กับข้าพเจ้าที่บ้าน
ข้าพเจ้าได้ใช้ให้กวาดชลาบ้านอยู่ประมาณ ๖ เดือน
แล้วจึ่งได้จัดการให้เข้ารับราชการในกรมปาฐะกะถาธิการเมื่อครั้งข้าพเจ้ายังเป็นอธิบดีกรมนั้นอยู่
เพื่อข้าพเจ้าจะได้ไม่ต้องให้เงินเดือนเลี้ยงอีกต่อไป
ครั้นรับราชการอยู่ได้ ๑๐ ปี
นายอึ๊ดได้รับพระราชทานสัญญาบัติเป็นขุนจำนงนิตยภัต
และต่อมาเมื่อข้าพเจ้าได้รับตำแหน่งเปนเสนาบดีกระทรวงมหาดทุย
ขุนจำนงนิตยภัตก็ได้ย้ายตามข้าพเจ้าไปรับราชการในกระทรวงนั้น
ในตำแหน่งเสมียนกวาดห้องเสนาบดี
ได้ทำราชการในตำแหน่งนั้นได้ ๕ ปี
แล้วได้รับพระราชทานสัญญาบัติเลื่อนขึ้นเป็นหลวงในนามเดิมและคงรับราชการในตำแหน่งนั้นต่อมาจนอายุครบ
๖๓ ปี มีความชราทุพพลภาพ จึ่งออกจากราชการ
รับพระราชทานเบี้ยบำนาญสืบมาจนถึงแก่กรรม
เมื่อวันที่ ๒๙ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๘ อายุได้ ๗๗
ปี
ตลอดเวลาที่รับราชการอยู่กับข้าพเจ้า
หลวงจำนงนิตยภัต ได้แสดงตนปรากฏว่า
เป็นผู้มีความสามารถในทางสูบบุหรี่หาตัวจับได้ยาก
แต่ใช่แต่จะได้สามารถในทางนี้
ต่อเมื่อเข้ามารับราชการอยู่กับข้าพเจ้าแล้วเท่านั้นก็หามิได้
ข้าพเจ้าได้เคยได้ยินผู้หลักผู้ใหญ่เล่ากันมาว่า
หลวงจำนงนิตยภัต
เปนผู้ที่ชอบสูบบุหรี่มากมาตั้งแต่ยังหนุ่ม
จนได้มีชื่อเสียงเรียกกันมาแต่เมื่อยังอุปสมบทอยู่นั้นว่า
คุณอึ๊ดปล่องไฟ
การที่สูบบุหรี่จนมีชื่อเสียงเช่นนี้ที่จริงไม่ใช่เปนของใหม่
เพราะได้ปรากฏมาแล้วแต่โบราณว่านายโข่งมหาดเล็กในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์
เปนผู้ที่สูบบุหรี่เก่งได้เคยสูบประชันกับทหารฝรั่งเศสในสมัยนั้น
พวกฝรั่งเศสนอนกลิ้งกันเปนแถวไปจึ่งได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นออกขุนกำแหงบุหรี่
และราชทินนามนี้เองภายหลังเลื่อนมาเปนพระกำแพงบุรี
ต่อลงมาในแผ่นดินสมเด็จพระเพทราชาออกขุนกำแหงบุหรี่ผู้เปนข้าหลวงเดิมได้เลื่อนเปนออกพระกำแหงบุหรี่
เจ้ากรมช้างต้น นามกำแหงบุหรี่หรือกำแพงบุรี
จึ่งติดอยู่ในกรมช้างต้นสืบมา.
(เรื่องออกพระกำแพงบุหรี่นี้เก็บมาแสดง
เพื่อให้ท่านทั้งหลายเห็นว่า
ข้าพเจ้าเชี่ยวชาญปานใดในทางพงศาวดาร)
ส่วนบุหรี่จะได้เกิดมีขึ้นในกรุงสยามเมื่อใดนั้น
ไม่ปรากฏชัด,
ในหอพระตำหรับก็มีหนังสือเรื่องนี้อยู่ฉบับเดียวแต่ที่พิมพ์คราวนี้เท่านั้น
และไม่ปรากฏว่าใครเปนผู้แต่ง
แต่เทียบดูสำนวนโวหารกับหนังสืออื่นๆ
ข้าพเจ้าสันนิษฐานว่า
น่าจะได้แต่งขึ้นในแผ่นดินสมเด็จพระพันวรรษาซึ่งเรียกกันตามภาษาสามัญว่า
พระเจ้าเหา
หรือบางทีจะก่อนนั้นหรือภายหลังนั้นก็ได้
แต่ข้อนี้ข้าพเจ้าไม่ได้มีโอกาศปฤกษากับนาย ม.ส.ว.
ยี่สุ่น จึงกล่าวแน่นอนไม่ได้
อนึ่งข้าพเจ้าได้คิดไว้ว่าจะแต่งคำนำนี้ให้ยืดยาวยิ่งกว่านี้อีก
แต่เสียใจที่ได้ทราบข่าวจากโรงพิมพ์ว่า
กระดาษของเราเหลือน้อยเกรงจะพิมพ์ไม่พอ
จึ่งจำต้องระงับไว้ที ๑
แต่คงจะหาโอกาศแต่งคำนำให้ยาวยิ่งกว่านี้จงได้ในหนังสือคราวหน้าที่จะมีใครมาขอพิมพ์
เพราะฉนั้นท่านผู้อ่านอย่าเสียใจเลย.
ข้าพเจ้าขออนุโมทนากุศลบุญราศี
ซึ่งท่านตุ่ย และรองอำมาตย์ตรีอึ๊ม อุคคานนท์
ทำการปลงศพสนองคุณหลวงจำนงนิตยภัต ผู้สามีและบิดา
และให้โอกาศแก่ข้าพเจ้าแต่งคำนำนี้
และเชื่อว่าท่านทั้งหลายที่รับหนังสือนี้ไปอ่าน
ก็คงจะอนุโมทนาอย่างเดียวกัน
(ลายเซ็นแกะไม่ทัน)
|
สภานายก
หอพระตำหรับสำหรับบุรี
วันที่ ๑๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๖๑ |
ตำนานบุหรี่ไทย
๏ บุหรี่ไทยท่านใช้สำหรับสูบ
สูดควันเข้าอมไว้ในปากแล้วพ่นออกมา
ช้าบ้างเร็วบ้างตามวิสัยและอัธยาศัยของบุคคลผู้สูบ
ส่วนยาที่ใช้นั้นคือยาเกาะกร่าง
[๑]
หรือยาเพชรบูรณ์ [๒]
มวนด้วยใบจากบ้าง, ใบตองอ่อนบ้าง, ใบตองแก่บ้าง,
กลีบบัวแดงบ้าง, กลีบบัวขาวบ้าง.
๏
เมื่อจะสูบใช้จุดด้วยดุ้นแสมจากครัวไฟบ้าง ชุดบ้าง
เหล็กไฟบ้าง ไม้ขีดไฟบ้าง
เมื่อจุดแล้วจึ่งดูดสูดควันเข้าไปในปาก
สตรีสูบบ้างก็มี
แต่ทารกสูบมักวิงเวียนอาเจียนแม่นแล.ฯ
๏
จบตำนานบุหรี่ไทยตามฉบับเดิมเพียงเท่านี้ ฯ"
[๓]
**************
หมายเหตุ : |
บุคคลที่ทรงหยิบขึ้นมาล้อเลียนในเรื่องตำนานบุหรี่ไทยนั้น
มีดังนี้
สภานายกหอพระตำหรับสำหรับบุรี
คือ สภานายกหอพระสมุดสำหรับพระนคร
หรือ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
นาย ม.ส.ว. ยี่สุ่น คือ นาย
ก.ศ.ร. กุหลาบ หรือ นายกุหลาบ
ตฤษณานนท์ ซึ่งเป็นปู่ของหุ้มแพร
หลวงอภิบาลบุริมศักดิ์ (นัดดา
ตฤษณานนท์)
อดีตครูโรงเรียนมหาดเล็กหลวง
|
|